Para ödünç verenler için 4 kural

Borç vermek gerek kişisel gerek profesyonel nedenlerle olsun, her zaman risklidir. Ancak aileye ya da arkadaşlara para ödünç vermek daha da karmaşıktır. En kötü durumda, paranızı kaybedebilir ve önem verdiğiniz bir ilişkiyi kaybedebilirsiniz. Bu nedenle borç vermeyi düşünmeden önce yasal bir biçimde nasıl borç verebileceğinizi bilmenizde fayda vardır.

Bu yazıda genellikle yasal düzenlemeler ve anlaşmalarda göz ardı edilen bireysel borç ve kredilere odaklanacağız. İşte hem finansal güvenliğinizi hem de yasallığı korumak için kullanabileceğiniz dört temel kural.

1. Kural: Borçlunun mali istikrarını değerlendirin

Borç veya kredi vermeden önce, borçlunun verdiğiniz paranın bir hediye olmadığını anladığından emin olun. Bu netlik, sadece paranızı geri almanız için değil, aynı zamanda borçluyla sağlıklı bir ilişki sürdürmeniz için de önemlidir. Bu anlayış netleştikten sonra, birinin mali istikrarını değerlendirmek için o kişinin mali tablolarını incelemek isteyebilirsiniz. İsterseniz daha resmi bir yöntem seçebilir ve size kişisel “Mali Beyanname” sunmalarını talep edebilirsiniz. Bu belge kişinin varlıklarını ve borçlarını gösteren bir belgedir.

– Varlıklar: Nakit para, banka ve aracı kurumlardaki hesaplar, birikim ve yatırımlar

– Borçlar: Kredi kartı borcu, araba kredileri, ipotekler ve ödenmemiş vergiler

Varlıkları toplam borçlardan çıkardığınızda, kişinin net finansal durumuna dair bir fikriniz olur. Kredi veya borç vermenin kendi finansal çıkarlarınıza uygun olup olmadığına karar verirken bu bilgilerden yola çıkarsınız. Eğer birşey ters veya güven sarsıcı görünüyorsa borç verme olayından vazgeçebilirsiniz.

Bu durumlarda, kendinizi ön plana koymalı ve şahsi çıkarlarınızı korumalısınız. Başkasına para ödünç verirken sizi zorlamayacak miktarı net bir şekilde belirleyin. Bu miktar onlar için yeterli değilse, başka bir kişiye gidebilir veya bir banka gibi alternatif kredi kaynaklarını araştırabilirler.

2. Kural: Yasal ve şeffaf bir anlaşma hazırlayın

Para ödünç verirken yazılı bir kredi anlaşması veya senet oluşturmak en iyi yöntemdir.

Bazı insanlar, şartları ortaya koymadan sadece kişiler arası güvene dayanarak borç verirler. Ancak bu durum, borçlunun anlaşmanın gerekliliklerini yerine getirmediği takdirde karmaşalara yol açabilir. Dahası, sözlü konuştuğunuz konuda bir anlaşmazlık yaşandığında sonradan gösterebileceğiniz yazılı bir kayıt olmayacaktır.

Kredi veya borç anlaşması yaparak ve yazılı bir kanıt oluşturarak, yasal haklarınızı güvence altına almış olursunuz. Resmi bir anlaşmada, şunlar vardır:

• Borçlu, krediyi geri ödeyeceğine dair açık bir taahhüt verir.
• Borçluyu sonrasında anlaşmanın şartlarına aykırı iddialarda bulunmaktan caydırır.
• Başlangıç zamanını da belirterek, ayrıntılı bir geri ödeme planını içerir.
• Yanlış anlaşılmaları veya doğabilecek anlaşmazlıkları önler.

Borç verirken belirli bir geri ödeme tercihiniz olabilir. Belirli bir tarihte tek seferlik bir ödeme mi ya da belirli bir süre boyunca aylık taksitler mi tercih ettiğinizi, hepsini yazılı olarak belirtin.

Nasıl borç anlaşması yapılır?

İşte anlaşmaya dahil etmeniz gereken bazı temel kavramlar:

1. Ana miktar: Borç alınan miktarı açıkça belirtin.

2. Faiz oranı (eğer söz konusu ise): Eğer bir faiz oranı belirlediyseniz anlaşmada bu oranı belirtin. Arkadaşlarınıza veya aile bireylerinize verdiğiniz borçlar da faiz söz konusu olmayabilir ancak yine de faiz oranını belgelemelisiniz.

3. Geri ödeme koşulları: Borçlunun kredi nasıl geri ödeyeceğini belirtin.

4. Ödeme yapılmadığı takdirde acil durum planları: Borçlu, anlaştığınız geri ödeme koşullarını gerçekleştirmezse, şunları düşünebilirsiniz:

• A. Krediye ek maliyetler eklemek
• B. Kredi şartlarının değiştirmek
• C. Teminata el koymak (söz konusu ise)
• D. Son çare olarak yasal yollara başvurmak

Teminat demişken, bunun ne olduğunu açıklamak gerekir. Bu, borçlunun paranızı korumanız için size güvence olarak gösterdiği değerli bir şeydir. Örneğin, borçlu aracını teminat olarak gösterebilir. Değerli bir varlıkları olmadığı durumlarda ise onlardan önemli bir şey talep edebilirsiniz. Bu, borçlunun sözleşme koşullarına uyması için bir teşvik sağlar. Kulağa acımasız gelebilir ancak bunun özellikle de sizin istediğiniz bir şey olmadığını ve yalnızca güvenlik amaçlı olduğunu iyi bir dillle açıklayın.

3. Kural: Tüm işlemleri belgeleyin

Borç veren ve borçlu, koşullar konusunda anlaştıklarında, bağımsız şahitlerin huzurunda anlaşmayı imzalarlar. Her iki taraf da anlaşmanın imzalı bir kopyasını referans için saklamalıdır. Bu sayede belgeler net bir şekilde kayıt altına alınmış olunur.

Bir sonraki önemli adım ise paranın borçluya anlaşmazlığa mahal vermeyecek şekilde gönderilmesidir. Önerilen para aktarımı yöntemleri arasında doğrudan banka hesabına transfer yapmak veya çek verme işlemleri yer alır. Çünkü bu yöntemlerde, işlemin kanıtı oluşturulmuş olur. Dahası, her iki taraf da planlandığı gibi paranın el değiştirdiğinden emin olur.

Para transfer edildikten sonra anlaşma başlar. Ancak bu adımdan sonra da dikkatli bir şekilde kayıt tutmak önemlidir. Borç veren olarak, para transferinin ayrıntılı kayıtlarını ve tüm ödemeleri takip etmelisiniz. Ayrıca kredi ile ilgili tüm iletişimleri, mesajların ekran görüntülerini ve e-postaları kayıt altına almak ve belgelemek de faydalıdır.

4.Kural: Takip edin ve iletişimde kalın

Finansal iniş çıkışlar hayatın bir parçasıdır ve özellikle yakınınızdaki insanları içeriyorsa bu durumlar daha da rahatsız edici olabilir. Kredi anlaşması göz ardı edilir veya ihlal edilirse uzun yıllar boyunca oluşturulan bağlar zarar görebilir. Bu yüzünden bu tür, ilişki sorunlarını önlemek için özellikle de işler karmaşıklaşmaya başlarsa borçluyla iletişimde kalın. Bu ileride doğabilecek kötü sözler veya düşmanlığa karşı kullanabileceğiniz en iyi araç ve savunma olacaktır.

Borç alan için de ara sıra finansal durumları hakkında borç aldığı kişiye bilgi vermesi iyi olacaktır. Bunun sıklığı aylık, üç aylık veya yıllık olabilir. Bu sayede, borç veren yani siz kararınızın performansı ve geri ödemede yaşanabilecek zorluklar hakkında bilgi almış olursunuz. Ayrıca alternatif geri ödeme seçenekleri söz konusu olursa bunu tartışmaya da zemin hazırlar. Son olarak, her ne kadar olmayacakmış gibi görünse de, her iki taraf da doğabilecek sorunları öngörmeli ve bu sorunları proaktif bir şekilde nasıl ele alacaklarına karar vermelidir. Borç üzerine hararetli tartışmaları önlemek ve değerli ilişkileri korumayı herkes ister. İdeal bir süreç olmayabilir ancak ana amaç herkesin anlaşıldığı şekilde olumlu bir deneyim yaşamasıdır.

Borçlunun borcunu ödemediği durumlarda para nasıl tahsis edilir?

Borçlu ödeme yapmayı reddederse ya ihbar (ödeme talep mektubu) gönderebilir ya da mahkemeye başvurabilirsiniz. İhbarname, borçluya mahkemeye gitmeden önce gönderilen yazılı geri ödeme talebidir. İhbarname, amacı içermeli, belirli bir tarihe kadar ödeme yapılmasını talep etmeli ve yapılmadığı takdirde başvurulacak yasal yöntemi belirtmelidir.

Mektubu borçluya kişisel olarak, avukat aracılığıyla, arkadaş aracılığıyla veya özel posta yoluyla iletebilirsiniz. Borçlu ihbarnameye yanıt vermezse mahkemede dava açmayı düşünebilirsiniz. Bu aslında basitçe sormak yerine küçük anlaşmazlıkları çözmek için başvurulacak daha sert bir yöntemdir. Ancak bazen bu yöntemin gerektiği durumlar söz konusu olabilir. Mahkeme masraflarını ve borcun miktarını düşünmekte fayda vardır.

Masrafın borçtan daha yüksek olduğu durumda, mahkeme iyi bir seçenek olmayabilir. Asliye mahkemelerinin sınırlarının yaşadığınız yere göre değişecektir. Bunu unutmayın.

Arkadaşa veya aileye borç para vermek iyi bir fikir midir?

Bunun cevabı sizin mali durumunuza, ilişkilerinize ve hedeflerinize göre değişir. Ancak işte değerlendirmeniz gereken bazı önemli hususlar:

– Bu parayı kendi finansal istikrarınızı etkilemeden rahatça ödünç verebilecek misiniz?

– Diğer kredi verenler borç vermek istemediyse bu riski almanıza değer mi?

– Ödeme yapılmaması durumunda yasal yola başvurmak ister misiniz?

– İlişkinizi korumak için borçtan vazgeçebilecek misiniz?

Bu sorulara cevabınız evet ise kredi vermek sizin için uygun olabilir. Bu parayı vermek mali durumunuza ve ilişkinize zarar verecekse hayır diyebilirsiniz. Borç ve finans söz konusu olduğunda net bir ayrım yapmak önemlidir: Ticareti asla arkadaşlarınızdan veya ailenizden aldığınız borçlar ile yapmamalısınız. Binomo, sorumlu bir şekilde para yönetimi yapmayı güçlü bir şekilde teşvik eder ve ödünç alınan fonlarla işlem yapılmamasını tavsiye eder.

Kaynak:

Loans: your essential guide to lending money, LawDepot

Family loans: how to borrow from and lend to family, NerdWallet